Przeszczep macicy po raz pierwszy udowodnił, że jest pionierską i skuteczną metodą, gdy w 2014 roku w Szwecji kobieta po przeszczepie urodziła zdrowe dziecko. Wcześniej macicę przeszczepiano w Arabii Saudyjskiej i w Turcji, jednak kobiety nie donosiły swoich ciąż. Dlatego nie można mówić o pełnym sukcesie przeszczepu w tych wypadkach. Nie da się ukryć, że głównym celem przeszczepu macicy jest możliwość urodzenia przez kobietę dziecka.
Według szacunkowych danych, w samej Europie, około 200 tys. kobiet ma nadzieję na przeszczep macicy. Szczególnie jest to szansa dla tych pań, które urodziły się bez tego, ważnego dla każdej kobiety, narządu oraz dla tych, które w wyniku choroby, na przykład nowotworowej, go straciły. Nie tylko w Szwecji prowadzone są badania w tym kierunku, również Brytyjczycy i Japończycy starają się sprawić, by rozwój medycyny i transplantologii umożliwił skuteczne przeszczepienia macicy, tak, aby narząd ten spełniał swoją funkcję, ale też był powszechnie dostępny.
Przeszczep macicy to też zabieg terapeutyczny?
Przeszczep takich organów jak nerki, serce, szpik czy płuca, bez wątpienia zaliczają się do zabiegów terapeutycznych, które ratują ludzkie życie. Natomiast przeszczep macicy nie jest zabiegiem, który ma zapobiec śmierci pacjentki, a „jedynie” poprawić jakość jej życia i umożliwić urodzenie dziecka.
Przeszczep macicy a polska ustawa transplantacyjna
Ustawa transplantacyjna reguluje jedynie kwestię narządów, które mają na celu ratowanie życia, więc możliwość przeszczepiania macicy wymagałaby nowych regulacji prawnych.
Spekulując na temat przeszczepiania macicy nasuwa się mnóstwo pytań natury prawnej. Zatem, od kogo miałby pochodzić narząd rodny, dawcą byłaby osoba żyjąca czy zmarła, jeśli żyjąca to czy musiałaby być to osoba spokrewniona z biorczynią, jeżeli tak, to w jakiej linii pokrewieństwa, czy dawczynią mogłaby być kobieta obca i anonimowa? Idąc dalej – czy dawczyni macicy – jeśli byłaby to osoba żywa – kwalifikowałaby się jednocześnie na dawczynię komórki jajowej? Jeśli by tak było to czy potrzebne byłyby nowe regulacje w zakresie dawstwa komórek w związku z przeszczepem macicy czy podlegałoby to pod regulację ustawy o leczeniu niepłodności z 2015 roku? Ważne byłoby też uregulowanie prawne tego, kto może rościć sobie prawa do dziecka, które urodzi się tą metodą. Przeszczepienie macicy nierozerwanie związane jest z zastosowaniem in vitro, które w naszym kraju budzi dylematy etyczne.
Przeszczep macicy – eksperyment badawczy czy leczniczy?
Przepisy ustaw odnoszących się do zawodu lekarza oraz lekarza dentysty, które nawiązują do uregulowania kwestii, które badania kliniczne zaliczane są do eksperymentów medycznych, wyróżniły dwa rodzaje eksperymentów medycznych – eksperyment leczniczy oraz badawczy.
Eksperyment badawczy to wprowadzanie przez lekarza innowacyjnych, albo tylko częściowo wypróbowanych już metod diagnostycznych, leczniczych lub profilaktycznych, by osiągnąć bezpośrednią korzyść dla zdrowia pacjenta. Zatem celem eksperymentu leczniczego jest wywołanie poprawienia stanu zdrowia osoby leczonej, ale też doprowadzenie do jego całkowitego wyleczenia.
Eksperyment badawczy to nic innego jak działania podejmowane, by rozszerzyć wiedzę medyczną. Można go przeprowadzać, tak samo, na osobach zdrowych, jak i chorych. Eksperyment badawczy można przeprowadzić, gdy nie niesie on za sobą żadnego ryzyka, albo gdy jest ono niewielkie przy jednoczesnym nie pozostawaniu w dysproporcji do pozytywnych rezultatów eksperymentu.
Przepisy te są podstawą prawną regulującą możliwości wykonywania innowacyjnych zabiegów transplantacyjnych.
Przeszczep macicy a handel narządami
Na poziomie prawa krajowego kwestia ta wymaga szczegółowych regulacji prawnych. Dlaczego? Możliwość skutecznego przeszczepiania macicy może prowadzić do komercjalizacji kobiecego ciała, co z kolei jest sprzeczne z międzynarodowymi regulacjami odnoszącymi się do zakazu komercyjnych transplantacji. Dodatkową kwestią są normy etyczne. Art. 21 konwencji o Biomedycynie głosi, iż ludzie ciało, a także jego części nie mogą stanowić źródła zysku. Niemal na całym świecie (oprócz Iranu, gdzie handel organami jest legalny) przepisy prawne są restrykcyjne i stanowczo zakazują handlu narządami, mimo to, obserwując osiągnięcie współczesnej medycyny widzimy, że zapotrzebowanie na organy jest ogromne. Nie pomaga tu brak wyraźnej granicy w rozporządzaniu własnym ciałem, który może determinować potrzebę liberalizacji prawa w wyjątkowych okolicznościach, w kwestii medycyny transplantacyjnej.
Przeszczep macicy – jednak nie dla wszystkich?
Gdy mowa o przeszczepie macicy, od razu nasuwa się pytanie – kto mógłby się poddać temu zabiegowi? Wbrew pozorom odpowiedź nie jest łatwa. A co z osobami transseksualnymi? Niesie to za sobą lawinę pytań, wątpliwości oraz dylematów, zarówno prawnych, jak i etycznych.
Przeszczep macicy to temat rzeka, który, póki co, tworzy więcej pytań niż odpowiedzi. Przeszczep macicy nie jest abstrakcją, a jedynie próbą udowodnienia jak szybko rozwija się medycyna i jak bardzo przepisy prawne nie są do niej dostosowane.
Przeszczep macicy nie ma wpływu na późniejszy wynik Skali APGAR, czyli pierwszego badania noworodka.
Artykuły, które mogą Cię zainteresować: